Specjaliści z firmy CrowdStrike w „2025 Global Threat Report” wskazują podatności umożliwiające przeprowadzenie bezpośredniego ataku Remote Code Execution jako te najbardziej preferowane przez cyberprzestępców. Chętnie korzystają z nich także grupy hakerskie powiązane z państwami, takimi jak Rosja czy Iran, czego przykładem były ataki RCE na duńską infrastrukturę krytyczną pod koniec 2023 roku. Odpowiadała za nie, powiązana z rosyjskim wywiadem wojskowym, grupa Sandworm.

Atak typu Remote Code Execution polega na zdalnym uruchomieniu nieautoryzowanego kodu w systemie „ofiary”. Haker wykorzystuje podatności w oprogramowaniu, aby wstrzyknąć złośliwe instrukcje. Prowadzi to do wielu różnych konsekwencji, włącznie z przejęciem pełnej kontroli nad serwerem, komputerem czy aplikacją.

Do RCE najczęściej dochodzi przez luki w aplikacjach webowych, bazach danych, bibliotekach programistycznych oraz systemach operacyjnych. Atakujący może użyć ich, aby ominąć autoryzację i uruchomić własne skrypty.

Przykładem znanego ataku RCE było wykorzystanie podatności Log4Shell (CVE-2021-44228) w bibliotece Apache Log4j. Pozwalała ona na wykonanie dowolnego kodu na serwerach, co zagroziło milionom systemów na całym świecie. Atakujący mogli przejąć pełną kontrolę nad infrastrukturą IT i wykorzystywać ją do własnych celów. Innym przykładem wykorzystania RCE było użycie ransomware „WannaCry” w 2017 roku, które wykorzystywało podatność EternalBlue w protokole Server Message Block (SMB). W katalogu CVE podatność ta oznaczona jest jako CVE-2017-0144.

Ataki Remote Code Execution są niezwykle niebezpieczne, ponieważ umożliwiają pełne przejęcie firmowych systemów. Skutki takiego naruszenia mogą być katastrofalne – zarówno pod względem operacyjnym, finansowym, prawnym, jak i wizerunkowym.

Największym zagrożeniem wynikającym z RCE jest całkowita utrata kontroli nad infrastrukturą IT. Haker może zmodyfikować pliki systemowe, przejąć dostęp do baz danych i zarządzać serwerami według własnej woli. W skrajnych przypadkach może całkowicie unieruchomić systemy firmy, powodując przestój działalności.

Atak RCE może skutkować także kradzieżą danych. Informacje poufne, takie jak dane klientów, pracowników czy partnerów biznesowych, atakujący może wykorzystać do szantażu lub sprzedać na czarnym rynku. Wyciek danych osobowych grozi również firmie konsekwencjami prawnymi, zwłaszcza w kontekście RODO.

W wyniku udanego ataku RCE może też dojść do instalacji złośliwego oprogramowania. Cyberprzestępca może wstrzyknąć ransomware, które zaszyfruje dane i uniemożliwi ich odzyskanie bez zapłacenia okupu. Innym zagrożeniem jest instalacja backdooru, czyli oprogramowania umożliwiającego zdalny dostęp do systemu nawet po naprawieniu podatności. Zainfekowane urządzenia mogą też zostać włączone do botnetu.

Jednym ze sposobów na identyfikację zagrożenia jest analiza logów systemowych. Nieautoryzowane komendy, podejrzane żądania HTTP i nagłe zmiany w plikach mogą wskazywać na próbę ataku. Warto korzystać z systemów SIEM (Security Information and Event Management), które automatycznie analizują ruch sieciowy i wychwytują anomalie, a także SOAR(Security Orchestration, Automation and Response), które w sposób zautomatyzowany reagują na wykryte incydenty, zgodnie z ustalonymi regułami. Pomocne mogą być również rozwiązania klasy EDR/XDR, dzięki którym możliwe jest śledzenie anomalii, podejrzanych procesów czy podnoszenia uprawnień, które uaktywniają się na serwerach lub stacjach roboczych. Ich wsparcie może zaoszczędzić firmie wiele problemów. Niezawodną grupą wsparcia dla firm mogą stać się specjaliści z Security Operations Center Netii, którzy nie tylko wiedzą, co to jest Remote Code Execution, ale też umieją mu przeciwdziałać.

Chcąc zapobiegać atakom RCE, warto przeprowadzać regularne testy podatności, które pomagają identyfikować luki, zanim zrobią to cyberprzestępcy. Firmy powinny przeprowadzać także audyty bezpieczeństwa.

Nie mniej istotny w kwestii zapobiegania RCE jest cały proces zarządzania podatnościami wraz z patch managementem oraz aktualizowanie oprogramowania. Producenci aplikacji wydają łatki usuwające znane podatności – zaniedbanie ich instalacji może spowodować, że systemy staną się podatne na powszechnie już stosowane wektory ataku.

Skuteczną formą ochrony przed atakiem RCE może być także uruchomienie programu Bug Bounty. W jego ramach specjaliści od cyberbezpieczeństwa przeszukują w firmowych systemach luk umożliwiających m.in. wstrzyknięcie złośliwego kodu. Pozwala to na wykrycie i załatanie podatności, zanim dojdzie do incydentu z ich wykorzystaniem.

Ochrona przed atakami RCE wymaga kompleksowego podejścia. Powinno ono obejmować prewencję i reakcję na incydenty. Wdrożenie rozwiązań z zakresu cyberbezpieczeństwa znacząco zmniejsza ryzyko udanego ataku, choć trzeba pamiętać, że żaden system nigdy nie jest w stu procentach bezpieczny, a zabezpieczenia trzeba cały czas testować i ulepszać.

Wszystkie konta działające w firmowym systemie powinny mieć dostęp wyłącznie do tych zasobów, które są im niezbędne. Wdrożenie zasady najmniejszych uprawnień minimalizuje ryzyko przejęcia pełnej kontroli nad systemem, nawet jeśli atak Remote Code Execution się powiedzie. W tym celu należy przeprowadzać cykliczne przeglądy uprawnień.

Skuteczność udanego ataku może zmniejszyć także regularne tworzenie kopii zapasowych. Usługa Netia Data Protection pozwala utrzymać ciągłość działania nawet w sytuacji, gdy cyberprzestępca, wstrzyknąwszy złośliwy kod, zaszyfruje lub skasuje dane na serwerze.

Warto również wdrożyć systemy wykrywania włamań (IDS/IPS), które monitorują ruch sieciowy i automatycznie blokują podejrzane działania. W połączeniu z aplikacyjnymi firewallami (WAF) znacząco zwiększają ochronę aplikacji webowych przed próbami ataków RCE.

Nie należy także zaniedbywać edukacji pracowników i zwiększania poziomu security awareness w firmie. Nie wiedząc, co to jest RCE, można nieświadomie ułatwić cyberprzestępcy działanie – kliknąć w podejrzany link lub otworzyć zainfekowany załącznik. Regularne szkolenia z zakresu cyberbezpieczeństwa zmniejszają to ryzyko.