CSIRT, czyli Computer Security Incident Response Team, to zespół reagowania na incydenty bezpieczeństwa komputerowego. Jego zadaniem jest szybkie i skuteczne przeciwdziałanie zagrożeniom w środowisku cyfrowym. W praktyce CSIRT działa jak centrum koordynacji i analizy incydentów, które mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo systemów IT organizacji, instytucji publicznych oraz przedsiębiorstw.

Jedną z form organizacyjnych CSIRT-u jest CERT. Oznacza to, że każdy CERT jest CSIRT-em, ale nie każdy CSIRT musi być CERT-em. Właścicielem znaku CERT jest Carnegie Mellon University i musi on wydać zgodę na jego używanie. W praktyce jednak oba typy zespołów pełnią te same funkcje, więc porównanie CERT vs CSIRT dotyczy jedynie terminologii.

Zadania CSIRT to m.in.:

• Reagowanie na incydenty bezpieczeństwa – identyfikacja, analiza i koordynacja działań w odpowiedzi na zdarzenia naruszające bezpieczeństwo systemów IT.
• Monitorowanie zagrożeń – stała obserwacja środowiska teleinformatycznego w celu wykrywania anomalii i potencjalnych ataków.
• Analiza podatności – ocena słabych punktów systemów informatycznych oraz publikacja ostrzeżeń i rekomendacji.
• Doradztwo techniczne – wspieranie organizacji w zakresie zabezpieczeń, procedur oraz najlepszych praktyk w cyberbezpieczeństwie.
• Wymiana informacji – współpraca z krajowymi i międzynarodowymi zespołami CSIRT, służbami oraz operatorami usług kluczowych.
• Edukacja i budowanie świadomości – przygotowywanie raportów, poradników i komunikatów, które pomagają unikać błędów i reagować na zagrożenia.

Działania CSIRT opierają się na ustandaryzowanych procedurach i są prowadzone w sposób ciągły. W sytuacjach kryzysowych liczy się bowiem czas reakcji, dlatego niezbędna jest ciągła gotowość operacyjna.

Czym jest CSIRT NASK, GOV i MON?

W Polsce działają trzy główne zespoły CSIRT, które operują na poziomie krajowym i, w kontekście ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa, to do nich raportują podmioty objęte ustawą.

• CSIRT NASK (znany też jako CERT Polska) – funkcjonuje w strukturach NASK, pełniąc rolę zespołu reagowania na incydenty dla podmiotów publicznych i niepublicznych.
• CSIRT GOV – obsługiwany przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, odpowiada za reagowanie na incydenty dotyczące systemów teleinformatycznych administracji publicznej i infrastruktury krytycznej.
• CSIRT MON – działający w ramach resortu obrony narodowej, zapewnia wsparcie w reagowaniu na incydenty w sieciach wojskowych i infrastrukturze firm z sektora obronnego.

Oprócz nich funkcjonują też CSIRT-y sektorowe, tworzone dla konkretnych obszarów działalności gospodarczej, np. powstający CSIRT INFRASTRUKTURA czy działający w strukturach Centrum e-Zdrowia CSIRT-CEZ, a także zespoły komercyjne. Wszystkie CSIRT-y współpracują ze sobą i wymieniają się informacjami, w celu zapewnienia lepszej ochrony.

Firmy muszą zgłaszać zdarzenia, które mogą negatywnie wpłynąć na ciągłość działania usług kluczowych lub cyfrowych. Ponieważ ocena wpływu nie zawsze jest oczywista, liczy się też skala i charakter incydentu.

Do CSIRT należy zgłaszać m.in.:

• Przerwy w dostępności usług – np. awarie systemów, ataki DDoS i przeciążenia infrastruktury.
• Naruszenia poufności, integralności i dostępności danych (triada CIA) – wycieki informacji, nieautoryzowany dostęp do systemów lub plików.
• Złośliwe oprogramowanie – wykrycie malware, ransomware, backdoorów lub innego szkodliwego kodu.
• Ataki socjotechniczne – m.in. phishing, spoofing czy inne próby podszywania się pod firmę lub pracowników.
• Nieuprawnione zmiany konfiguracji – działania mogące wpłynąć na bezpieczeństwo lub stabilność systemu.

Zgłoszenie powinno nastąpić niezwłocznie po wykryciu incydentu. Operatorzy usług kluczowych mają na to 24 godziny.

Obowiązek zgłaszania incydentów do CSIRT wynika z Ustawy o Krajowym Systemie Cyberbezpieczeństwa, implementującej unijną dyrektywę NIS2. Zgodnie z przepisami, firmy świadczące usługi kluczowe lub cyfrowe muszą informować o incydentach, które mogą zakłócić ciągłość ich działania.

Regulacje zobowiązują firmy do wczesnego ostrzegania o incydentach, raportowania szczegółów w ciągu 72 godzin oraz przygotowywania raportu w ciągu miesiąca.

Brak zgłoszenia może skutkować wysokimi karami finansowymi, sięgającymi nawet 1 mln zł. Dlatego warto wiedzieć nie tylko, co to CSIRT, ale też kto, kiedy i jakie incydenty musi zgłaszać.

Obowiązek raportowania nie ma jedynie charakteru formalnego – służy wzmocnieniu bezpieczeństwa całego rynku i umożliwia skuteczną koordynację reakcji na zagrożenia.

CSIRT i wewnętrzne systemy cyberochrony pełnią różne, ale komplementarne funkcje. Zespół CSIRT działa na poziomie krajowym lub sektorowym, zapewniając koordynację, analizę i wsparcie w przypadku poważnych incydentów. Nie zastępuje jednak codziennego nadzoru nad infrastrukturą IT.

Do tego zadania nie trzeba tworzyć od podstaw nowego zespołu – można powierzyć je profesjonalnemu Security Operations Center Netii. Specjaliści SOC prowadzą całodobowy monitoring, zapewniają szybką analizę anomalii i natychmiastową reakcję. Dzięki temu organizacja może szybciej zgłosić incydent do CSIRT i uzyskać szeroką pomoc w zwalczeniu zagrożenia.

Równie ważne co reagowanie jest przeciwdziałanie zagrożeniom. W ramach usług z zakresu cyberbezpieczeństwa Netia prowadzi szkolenia podnoszące poziom security awareness wśród pracowników, chroniąc organizację m.in. przed atakami socjotechnicznymi. To świetne uzupełnienie działań edukacyjnych prowadzonych przez CSIRT.