Użytkownicy komputerów i urządzeń mobilnych podczas korzystania z sieci są narażeni na wiele rodzajów szkodliwego oprogramowania. Poważne niebezpieczeństwo stanowią zwłaszcza programy typu malware. Co to jest, jakie są ich rodzaje, jak można je wykryć i jak się przed nimi uchronić? W artykule odpowiemy na te pytania.

Co to jest wirus malware?

„Malware” jest skrótem od dwóch angielskich słów: malicious software. Tłumaczenie tego pojęcia to „złośliwe oprogramowanie”. Są to szkodliwe lub uciążliwe dla użytkownika programy, które bez jego świadomości infekują komputer oraz różnego rodzaju urządzenia mobilne. Malware może działać na różne sposoby – m.in. wyświetlać nachalne reklamy, spowalniać działanie systemu, przechwytywać poufne dane, śledzić działania użytkownika, usuwać pliki, ingerować w funkcje komputera czy przejmować kontrolę nad systemem.

Najpopularniejsze rodzaje malware, czyli szkodliwe oprogramowania
 

Złośliwe oprogramowanie można podzielić na wiele rodzajów, różniących się m.in. sposobem działania i rozprzestrzeniania, a także potencjalnymi szkodami, które mogą wyrządzić. Najbardziej znane spośród nich to wirusy, oprogramowanie szpiegujące (spyware), trojany (konie trojańskie), robaki, adware, rootkity oraz ransomware.

Wirusy

To programy lub szkodliwe fragmenty kodu dołączonego do innego oprogramowania. Wirusy samoistnie powielają się po uruchomieniu przez użytkownika pliku wykonalnego. Następnie zarażają, nadpisują i modyfikują bez jego wiedzy inne pliki i programy zainstalowane w systemie.

Spyware

Złośliwe oprogramowanie szpiegujące, które jest wykorzystywane przez cyberprzestępców do wyłudzania poufnych danych, a następnie przekazywania ich autorowi takiej aplikacji. Mogą być to m.in. dane osobowe, numery kart płatniczych, historia przeglądania internetu, numer PIN i PESEL czy dane dostępowe do skrzynki mailowej lub systemów bankowości elektronicznej. Programy szpiegujące zwykle są nieświadomie instalowane przez użytkownika razem z inną aplikacją pobraną z sieci. Rodzajem spyware jest program keylogger, który rejestruje sposób korzystania użytkownika z klawiatury komputerowej.

Trojany

Konie trojańskie są kolejnym typem złośliwego oprogramowania. Co to za rodzaj malware? Cechę charakterystyczną trojanów stanowi ich zdolność do imitowania „normalnego” programu. Niczego nieświadomy użytkownik próbuje go otworzyć, co powoduje aktywowanie niepożądanych funkcji. Koń trojański może uszkodzić sprzęt oraz zgromadzone dane, a także dokonać szkodliwych operacji – np. umożliwić przejęcie kontroli nad komputerem, zainstalować wirusy czy przechwycić poufne dane. Trojany nie są w stanie samoistnie się rozmnażać.

Robaki

Sposób ich działania jest analogiczny jak wirusów, lecz w odróżnieniu od nich robaki infekują urządzenie bez posłużenia się innym programem. Rozmnażają się samoistnie w sieci komputerowej, np. na skutek otwarcia przez użytkownika załącznika mailowego, pobrania pliku z internetu czy kliknięcia linków prowadzący do złośliwej strony.

Adware

Jeden z rodzajów złośliwego oprogramowania, którego zadaniem jest wyświetlanie na urządzeniu użytkownika nachalnych reklam w postaci wyskakujących okien pop-up. Mogą one pojawiać się na pulpicie, pasku narzędzi czy w przeglądarce podczas surfowania w internecie.

Rootkity

To niebezpieczny rodzaj malware, którego działanie pozwala cyberprzestępcom przejąć kontrolę nad komputerem poprzez ingerencję w ustawienia uprawnień administratora systemu. Rootkity ukrywają szkodliwe pliki i uruchomione procesy systemowe, dzięki czemu haker może dokonać włamania bez wiedzy użytkownika.

Ransomware

Jest to szczególnie szkodliwa aplikacja wirusa malware, która blokuje dostęp do systemu operacyjnego, a następnie żąda wpłacenia przez użytkownika określonej kwoty w celu zdjęcia blokady. Ze względu na swoje działanie ransomware jest nazywane „oprogramowaniem szantażującym”. Cyberprzestępcy posługujący się takim programem często podszywają się pod policję, prokuraturę, sądy, kancelarie prawnicze czy firmy windykacyjne.

Jak rozpoznać, że komputer został zainfekowany?

Skoro już wiemy, co to jest malware, warto upewnić się, czy tego typu złośliwe oprogramowanie nie znajduje się na naszych urządzeniach. Prawdopodobieństwo tego jest spore w sytuacji, gdy:

• komputer często się zawiesza i działa wolniej niż dotychczas, długo się uruchamia i wyłącza,
• zwiększyła się częstotliwość wyskakujących reklam,
• na pasku zadań pojawiły się nowe ikony, których nie jesteśmy w stanie rozpoznać,
• system często wyświetla komunikaty o błędach,
• pojawia się niebieski ekran,
• bez naszej ingerencji doszło do zmiany strony startowej w przeglądarce,
• niespodziewanie zmniejszyła się ilość wolnego miejsca na dysku,
• szybkość internetu zauważalnie spadła,
• podczas przeglądania sieci jesteśmy przekierowywani na podejrzane strony, np. pornograficzne czy reklamujące pożyczki,
• w przeglądarce zostały zainstalowane bez naszej wiedzy nowe wtyczki i rozszerzenia,
• system przestaje reagować na polecenia,
• bez naszej wiedzy doszło do wyłączenia antywirusa lub zapory ogniowej,
• znacząco zwiększył się poziom wykorzystania zasobów procesora i pamięci.

Aby wykryć zagrożenie w postaci szkodliwego oprogramowania, należy posłużyć się skanerem malware wbudowanym w programie antywirusowym. Warto postawić na pakiet antymalware, wykrywający różnego rodzaju zagrożenia. Antywirus powinien być na bieżąco aktualizowany. Można zdecydować się zarówno na szybkie skanowanie systemu, jak i pełną diagnozę wszystkich plików dostępnych na komputerze. Po zakończeniu tego procesu powinniśmy usunąć odnalezione zagrożenia lub umieścić je w kwarantannie.

Jak chronić się przed szkodliwym oprogramowaniem– malware i nie tylko?

Aby uniknąć pojawienia się programu malware na urządzeniu, warto przestrzegać podstawowych zasad bezpieczeństwa podczas korzystania z sieci. Przede wszystkim nie należy:

• instalować aplikacji z niezaufanych źródeł,
• otwierać podejrzanych załączników mailowych,
• klikać linków o nietypowej budowie czy zmienionej domenie.

Powinniśmy z kolei:

• unikać klikania wyskakujących reklam,
• wykorzystywać zaporę ogniową,
• korzystać z legalnego systemu operacyjnego,
• pamiętać o regularnych aktualizacjach – nie tylko systemu, dotyczy to także przeglądarki oraz zainstalowanych aplikacji,
• zabezpieczyć nie tylko komputer czy laptop, ale także telefon komórkowy.

Niezbędne w celu ochrony przed programami malware jest również korzystanie z oprogramowania antywirusowego – najlepiej systemu chroniącego jednocześnie przed wszystkimi popularnymi rodzajami zagrożeń. Przykładem takiego pakietu jest Bezpieczny Internet, który pozwala klientom Netii chronić przed malware zarówno komputer, jak i urządzenia mobilne. Został wyposażony w funkcję zaawansowanej ochrony przed wirusami w czasie rzeczywistym, zaporę ogniową, filtr antyspamowy do poczty, ochronę rodzicielską, a także tryb bezpiecznej bankowości online i ochrony danych płatniczych.

Sprawdź także oferty internetu w Warszawie, internetu w Krakowie oraz internetu we Wrocławiu.